*ਸਿੱਖਣ ਤੋਂ ਸੰਕੋਚ ਨਾ ਕਰੀਏ*
ਸਿੱਖਣਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਅਮਲ ਹੈ ਜੋ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਪਲ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸਾਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਤੱਕ ਉਹ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਦਾ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਕਈ ਲੋਕ *ਸਿੱਖਣ ਤੋਂ ਸੰਕੋਚ ਕਰਦੇ ਹਨ*, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਉਮਰ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹੁਣ ਉਹ ਸਭ ਕੁਝ ਜਾਣਦੇ ਹਨ।
ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਸਿੱਖਣ ਵਿੱਚ *ਕਦੇ ਵੀ ਦੇਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਨਾ ਹੀ ਇਹ ਕਿਸੇ ਉਮਰ, ਦਰਜੇ ਜਾਂ ਪਦਵੀ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ*। ਸੰਕੋਚ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਰੁਕਾਵਟ ਹੈ।
*ਸਿੱਖਣ ਤੋਂ ਸੰਕੋਚ ਕਿਉਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ?*
*ਡਰ ਕਿ ਲੋਕ ਕੀ ਕਹਿਣਗੇ* – “ਜੀ, ਹੁਣ ਇਹ ਵੀ ਸਿੱਖਣ ਲੱਗ ਗਿਆ?”
*ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਘਾਟ* – “ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ…”
*ਸਮਾਜਿਕ ਦਬਾਅ* – “ਇਸ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਕੀ?”
*ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਸੋਚਾਂ*– “ਸਿੱਖਣਾ ਤਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ।”
ਪਰ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਮਨ ਦੇ ਭ੍ਰਮ ਹਨ। ਸਿੱਖਣ ਨਾਲ ਨਵੀਆਂ ਰਾਹਦਾਰੀਆਂ ਖੁਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਦੇਖਣਾ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ।
*ਸਿੱਖਣ ਦੀਆਂ ਕੋਈ ਹੱਦਾਂ ਨਹੀਂ*
*ਕਿਸੇ ਵੱਡੇ ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਛੋਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।*
*ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਜੀਵਨ ਤੋਂ, ਹਾਲਾਤਾਂ ਤੋਂ, ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।*
*ਸਿੱਖਣਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਦਿਆ ਨਾਲ ਨਹੀਂ, ਸੁਭਾਅ, ਆਚਰਨ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਰੁਝਾਨ ਨਾਲ ਵੀ ਸੰਬੰਧਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।*
*ਸਿੱਖਣ ਨੂੰ ਆਸਾਨ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਈਏ?*
1. *ਹਮੇਸ਼ਾ ਖੁੱਲੇ ਮਨ ਨਾਲ ਗੱਲ ਸੁਣੋ।*
ਕੋਈ ਵੀ ਗੱਲ ਛੋਟੀ ਜਾਂ ਫਾਲਤੂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ – ਹਰ ਗੱਲ ਵਿੱਚ ਸਿਖਣ ਵਾਲੀ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਲੁਕੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
2. *ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛਣ ਤੋਂ ਨਾ ਡਰੋ।*
ਜਿਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ। ਸੰਕੋਚ ਕਰਕੇ ਚੁੱਪ ਰਹਿ ਜਾਣਾ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਜਿੱਤ ਦੀ ਰਾਹ ਵਿਚ ਰੁਕਾਵਟ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
3. *ਨਵੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਜ਼ਮਾਉ।*
ਭਾਵੇਂ ਨਵੀਂ ਭਾਸ਼ਾ ਹੋਵੇ, ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਦੀ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ, ਜਾਂ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਰੁਝਾਨ – ਹਮੇਸ਼ਾ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਰਹੋ।
*ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ* ਨੇ ਆਪਣੀ ਉਮਰ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਿਖਣਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ।
*ਕਈ ਕਿਸਾਨ* ਜੋ ਅੱਖਰ ਗਿਣ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ, ਨਵੀਆਂ ਕਿਸਾਨ ਤਕਨੀਕਾਂ ਸਿੱਖ ਕੇ ਅੱਜ ਸਮਰੱਥ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ।
*ਸੰਦੇਸ਼*
ਸਿੱਖਣਾ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਦਰਿਆ ਰੁਕਣ ਨਾਲ ਸੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਓਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨੁੱਖ ਵੀ ਰੁਕ ਗਿਆ ਤਾਂ ਅੰਦਰੋਂ ਮਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। *ਸੰਕੋਚ, ਡਰ ਜਾਂ ਅਹੰਕਾਰ ਨੂੰ ਸਾਈਡ ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਜੀਵਨ ਸੁੰਦਰ, ਬਲਵਾਨ ਅਤੇ ਰੌਸ਼ਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।*
*ਇਸ ਲਈ ਆਓ ਅਸੀਂ ਹਰ ਪਲ, ਹਰ ਮੌਕੇ ਤੋਂ ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਏ — ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸੰਕੋਚ ਦੇ।*
ਰੁਬਿੰਦਰ ਕੌਰ, ਸੈਂਟਰ ਹੈਡ ਟੀਚਰ,
ਸਰਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਕੜਿਆਲ
